Unijny Mechanizm Ochrony Ludności

Cel i przedmiot

Unijny Mechanizm Ochrony Ludności („unijny mechanizm”) ma służyć wzmocnieniu współpracy między Unią a państwami członkowskimi i ułatwieniu koordynacji w obszarze ochrony ludności w celu zwiększenia skuteczności systemów zapobiegania klęskom żywiołowym i katastrofom spowodowanym przez człowieka, zapewnienia gotowości na ich wystąpienie i reagowania na nie.

Ochrona zapewniana w ramach unijnego mechanizmu obejmuje przede wszystkim ludzi, lecz także środowisko naturalne i mienie, w tym dziedzictwo kulturowe, i chroni je przed wszystkimi rodzajami klęsk żywiołowych i katastrof spowodowanych przez człowieka, w tym przed następstwami aktów terrorystycznych oraz klęskami i katastrofami technicznymi, radiologicznymi lub związanymi ze środowiskiem, zanieczyszczeniem mórz oraz nagłymi zagrożeniami dla zdrowia, występującymi na terytorium Unii lub poza nim. W przypadku następstw aktów terrorystycznych lub katastrof radiologicznych unijny mechanizm może obejmować wyłącznie zapewnianie gotowości oraz działania podejmowane w ramach reagowania.

Unijny mechanizm propaguje solidarność między państwami członkowskimi przez praktyczną współpracę i koordynację, bez uszczerbku dla podstawowej odpowiedzialności państw członkowskich za ochronę przed klęskami i katastrofami ludności, środowiska naturalnego i mienia, w tym dziedzictwa kulturowego, na ich terytorium oraz zapewnia w ramach ich systemów zarządzania klęskami i katastrofami dostateczne zdolności umożliwiające odpowiednie i spójne reagowanie na klęski i katastrofy, których charakter i skalę można w racjonalny sposób przewidzieć i na które można się przygotować.
Współpraca ta obejmuje:
a) działania zapobiegawcze i przygotowawcze prowadzone na terytorium Unii oraz również poza terytorium Unii.
b) działania mające wesprzeć reagowanie na bezpośrednie negatywne następstwa klęski lub katastrofy na terytorium Unii lub poza nim jeżeli są one podejmowane w odpowiedzi na wniosek o pomoc złożony za pośrednictwem mechanizmu.

Cele szczegółowe

Unijny mechanizm wspiera, uzupełnia i ułatwia koordynację działań państw członkowskich w realizacji następujących wspólnych celów szczegółowych:
• uzyskanie wysokiego poziomu ochrony przed klęskami i katastrofami poprzez zapobieganie im lub ograniczenie ich potencjalnych skutków, propagowanie działań w zakresie zapobiegania i poprzez zacieśnianie współpracy między służbami zajmującymi się ochroną ludności a innymi odpowiednimi służbami;
• zwiększenie gotowości na poziomie państw członkowskich i na poziomie Unii w zakresie reagowania na klęski i katastrofy;
• ułatwienie szybkiego i skutecznego reagowania w przypadku wystąpienia klęsk lub katastrof lub groźby ich wystąpienia; oraz
• zwiększanie świadomości i stopnia gotowości.

Państwa trzecie i organizacje międzynarodowe
W unijnym mechanizmie mogą uczestniczyć także:
a) państwa należące do Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA) będące członkami Europejskiego Obszaru Gospodarczego, na warunkach ustanowionych w Porozumieniu EOG, oraz inne europejskie państwa, jeżeli przewidują to umowy i procedury;
b) kraje przystępujące, kraje kandydujące i potencjalne kraje kandydujące, zgodnie z ogólnymi zasadami i ogólnymi warunkami udziału tych państw w programach Unii ustanowionymi w odpowiednich umowach ramowych i decyzjach rady stowarzyszenia lub podobnych porozumieniach.
Organizacje międzynarodowe lub regionalne mogą współpracować w działaniach w ramach unijnego mechanizmu, jeżeli zezwalają na to właściwe umowy dwustronne lub wielostronne między tymi organizacjami a Unią.

Definicje

„klęska lub katastrofa” oznacza dowolną sytuację, która ma lub może mieć poważne skutki dla ludzi, środowiska naturalnego lub mienia, w tym dziedzictwa kulturowego;
„reagowanie” oznacza wszelkie działania podejmowane na podstawie złożonego wniosku o pomoc w ramach unijnego mechanizmu, w przypadku groźby wystąpienia klęski lub katastrofy, w ich trakcie lub po ich wystąpieniu, w celu usunięcia ich bezpośrednich negatywnych następstw;
„gotowość” oznacza osiągnięty w wyniku podjętych uprzednio działań stan przygotowania zasobów ludzkich i środków materialnych, struktur, społeczności i organizacji do skutecznego szybkiego reagowania na klęskę lub katastrofę;
„zapobieganie” oznacza wszelkie działania służące ograniczaniu ryzyka lub łagodzeniu negatywnych następstw klęsk lub katastrof dla ludzi, środowiska naturalnego oraz mienia, w tym dziedzictwa kulturowego;
„wczesne ostrzeganie” oznacza skuteczne i terminowe dostarczanie informacji, które umożliwiają podjęcie działań w celu uniknięcia lub ograniczenia ryzyka i negatywnych skutków klęski lub katastrofy oraz zwiększania gotowości do skutecznego reagowania;
„moduł” oznacza samowystarczalną i niezależną procedurę wykorzystania zasobów państw członkowskich, dostosowaną do wykonania wcześniej określonych zadań lub służącą zaspokojeniu wcześniej określonych potrzeb, lub mobilny zespół reagowania operacyjnego państw członkowskich; obejmuje on zarówno zasoby ludzkie, jak i materialne i można go określić w kategoriach zdolności interwencyjnej lub wykonywania zadania(-ń), którego(-ych) jest w stanie się podjąć;
„ocena ryzyka” oznacza całościowy, przekrojowy proces identyfikacji ryzyka, analizy ryzyka i szacowanie ryzyka podejmowany na szczeblu krajowym lub odpowiednim niższym szczeblu.
„zdolność zarządzania ryzykiem” oznacza umiejętność państwa członkowskiego lub jego regionów zmniejszenia ryzyka, dostosowania się do ryzyka lub ograniczenia ryzyka, w szczególności jego skutków i prawdopodobieństwa klęski lub katastrofy zidentyfikowanego w przeprowadzonej przez to państwo lub regiony ocenie ryzyka do poziomu akceptowanego w tym państwie członkowskim. Zdolność zarządzania ryzykiem jest oceniana pod względem potencjału technicznego, finansowego oraz administracyjnego w zakresie: przeprowadzenia:
a) odpowiednich ocen ryzyka;
b) odpowiedniego planowania zarządzania ryzykiem do celów zapobiegania ryzyku i zapewniania gotowości; oraz
c) podjęcia odpowiednich środków zapobiegania ryzyku i zapewniania gotowości;
„wsparcie państwa przyjmującego” oznacza działania podejmowane na etapie zapewniania gotowości i reagowania przez państwo otrzymujące pomoc lub jej udzielające albo Komisję w celu usunięcia przewidywalnych przeszkód dla pomocy międzynarodowej oferowanej za pośrednictwem unijnego mechanizmu. Obejmuje ono wsparcie ze strony państw członkowskich w celu ułatwienia tranzytu tej pomocy przez ich terytorium;
„zdolność reagowania” oznacza pomoc, która może zostać udzielona – na wniosek – za pośrednictwem unijnego mechanizmu;
„wsparcie logistyczne” oznacza podstawowe wyposażenie lub usługi, takie jak m.in. komunikacja, tymczasowe zakwaterowanie, żywność lub transport wewnątrz kraju, niezbędne do tego, by zespoły ekspertów mogły wykonywać swoje zadania.

ZAPOBIEGANIE

Działania zapobiegawcze
Aby zrealizować cele i przeprowadzić działania w zakresie zapobiegania, Komisja:
a) podejmuje działania na rzecz rozbudowy bazy wiedzy na temat ryzyk związanych z klęskami i katastrofami oraz ułatwienia wymiany wiedzy, najlepszych praktyk i informacji, w tym wśród państw członkowskich, w których występują wspólne ryzyka;
b) wspiera i propaguje działania państw członkowskich w zakresie oceny i mapowania ryzyka poprzez wymianę dobrych praktyk oraz ułatwia dostęp do specyficznej wiedzy i wiedzy fachowej dotyczącej zagadnień będących przedmiotem wspólnego zainteresowania;
c) ustanawia i regularnie aktualizuje przekrojowe zestawienie i przekrojowe mapy ryzyk wiążących się z klęskami żywiołowymi i katastrofami spowodowanymi przez człowieka, w obliczu których stanąć może Unia – zgodnie ze spójnym podejściem obejmującym różne obszary polityki, które mogą być związane z zapobieganiem klęskom i katastrofom lub mieć na nie wpływ, oraz z należytym uwzględnieniem prawdopodobnych skutków związanych ze zmianą klimatu;
d) propaguje wymianę dobrych praktyk w zakresie przygotowywania krajowych systemów ochrony ludności w celu stawienia czoła skutkom związanym ze zmianą klimatu;
e) propaguje i wspiera opracowywanie i wdrażanie działań państw członkowskich w zakresie zarządzania ryzykiem – poprzez wymianę dobrych praktyk i ułatwia dostęp do specyficznej wiedzy i wiedzy fachowej dotyczącej zagadnień będących przedmiotem wspólnego zainteresowania;
f) kompiluje i rozsyła informacje udostępnione przez państwa członkowskie, organizuje wymianę doświadczeń związanych z oceną zdolności zarządzania ryzykiem;
g) w ścisłej konsultacji z państwami członkowskimi podejmuje niezbędne dodatkowe działania wspierające i uzupełniające w obszarze zapobiegania
h) propaguje korzystanie z różnych funduszy unijnych, które mogą pomóc w trwałym zapobieganiu klęskom lub katastrofom, oraz zachęca państwa członkowskie i regiony do korzystania z takich możliwości finansowania;
i) podkreśla znaczenie zapobiegania ryzyku oraz wspiera państwa członkowskie w zwiększaniu świadomości, informowaniu społeczeństwa i edukacji;
j) propaguje środki zapobiegawcze w państwach członkowskich i państwach trzecich, poprzez wymianę dobrych praktyk oraz ułatwia dostęp do specyficznej wiedzy i wiedzy fachowej dotyczącej zagadnień będących przedmiotem wspólnego zainteresowania; oraz

Na wniosek państwa członkowskiego, państwa trzeciego lub Organizacji Narodów Zjednoczonych lub jej agencji, Komisja może wysłać na miejsce zespół ekspertów celem udzielania doradztwa w zakresie środków zapobiegawczych.

Zarządzanie ryzykiem
Aby zapewnić skuteczne i spójne podejście do zapobiegania klęskom i katastrofom oraz gotowość na nie przez wymianę niepodlegających specjalnej ochronie informacji, mianowicie informacji, których ujawnienie nie byłoby sprzeczne z podstawowym interesem bezpieczeństwa państw członkowskich i najlepszych praktyk w ramach unijnego mechanizmu, państwa członkowskie:
a) opracowują oceny ryzyka na szczeblu krajowym lub odpowiednim niższym szczeblu oraz udostępniają Komisji streszczenie istotnych elementów tych ocen do dnia 22 grudnia 2015 r., a następnie co trzy w lata;
b) opracowują i doskonalą swoje plany zarządzania ryzykiem związanym z klęskami i katastrofami na szczeblu krajowym lub odpowiednim niższym szczeblu;
c) uczestniczą, na zasadzie dobrowolności, w ocenie wzajemnej dotyczącej zdolności zarządzania ryzykiem.

GOTOWOŚĆ

Centrum Koordynacji Reagowania Kryzysowego (ERCC)
ERCC zapewnia całodobową i siedem dni w tygodniu (24/7) zdolność operacyjną i służy państwom członkowskim i Komisji w realizacji celów unijnego mechanizmu.

Ogólne działania Komisji na rzecz zapewnienia gotowości
Komisja realizuje następujące działania na rzecz zapewnienia gotowości:
a) zarządzanie ERCC
b) zarządzanie Wspólnym Systemem Łączności i Informacji w Sytuacjach Nadzwyczajnych (CECIS) w celu umożliwienia komunikacji pomiędzy ERCC a punktami kontaktowymi w państwach członkowskich i wymiany informacji między nimi;
c) przyczynianie się do opracowania i skuteczniejszej integracji transnarodowych systemów wykrywania i wczesnego ostrzegania oraz systemów alarmowania stanowiących przedmiot europejskiego zainteresowania, by umożliwić szybkie reagowanie, a także by wspierać wzajemne połączenia między krajowymi systemami wczesnego ostrzegania i systemami alarmowania, jak również połączenie ich z ERCC i CECIS. W systemach takich uwzględniane i wykorzystywane są istniejące i przyszłe źródła i systemy informacji, monitorowania i wykrywania;
d) ustanawianie zdolności – i zarządzanie nią – w zakresie mobilizacji i wysyłania zespołów ekspertów odpowiedzialnych za:
(i) ocenę potrzeb, które mogą potencjalnie zostać zaspokojone w ramach unijnego mechanizmu, w państwie występującym o pomoc;
(ii) w razie potrzeby ułatwienie koordynacji pomocy w zakresie reagowania na klęski i katastrofy na miejscu oraz zapewnienie łączności z właściwymi organami państwa występującego o pomoc; oraz
(iii) wspieranie państwa występującego o pomoc wiedzą fachową z zakresu działań podejmowanych w ramach zapobiegania, zapewniania gotowości i reagowania;
e) ustanowienie i utrzymywanie zdolności na potrzeby zapewniania wsparcia logistycznego tym zespołom ekspertów;
f) ustanowienie i utrzymywanie sieci wyszkolonych ekspertów z państw członkowskich, którzy mogą być niezwłocznie dostępni, jeżeli zajdzie potrzeba udzielenia ERCCERCC pomocy w monitorowaniu, przekazywaniu informacji i ułatwianiu koordynacji;
g) ułatwianie państwom członkowskim koordynacji przy wstępnym rozmieszczaniu na terytorium Unii zdolności reagowania na klęski i katastrofy;
h) wspieranie wysiłków na rzecz poprawy interoperacyjności modułów i innych zdolności reagowania, przy uwzględnieniu najlepszych praktyk na szczeblu państw członkowskich i na szczeblu międzynarodowym;
i) podejmowanie w ramach swoich kompetencji działań niezbędnych do ułatwiania wsparcia państwa przyjmującego; działania te obejmują opracowywanie i uaktualnianie, we współpracy z państwami członkowskimi, wytycznych w sprawie wsparcia państwa przyjmującego na podstawie doświadczenia operacyjnego;
j) wspieranie tworzenia programów służących opiniowaniu dobrowolnych ocen wzajemnych w zakresie strategii gotowości przygotowywanych przez poszczególne państwa członkowskie; programy te przygotowywane są na podstawie wcześniej ustalanych kryteriów, które umożliwią sformułowanie zaleceń w celu podniesienia unijnego poziomu gotowości; oraz
k) w ścisłej konsultacji z państwami członkowskimi podejmowanie niezbędnych dodatkowych działań wspierających i uzupełniających w obszarze zapewniania gotowości .

Ogólne działania państw członkowskich na rzecz zapewnienia gotowości

Państwa członkowskie, na zasadzie dobrowolności, dążą do tworzenia modułów, w szczególności po to, by sprostać najważniejszym potrzebom związanym z interwencją lub ze wsparciem w ramach unijnego mechanizmu.
Państwa członkowskie z wyprzedzeniem wskazują moduły, inne zdolności reagowania, oraz ekspertów w obrębie swoich właściwych służb, w szczególności służb ochrony ludności lub innych służb reagowania w sytuacjach kryzysowych, które mogłyby zostać udostępnione do celów interwencji na wniosek złożony za pośrednictwem unijnego mechanizmu. Uwzględniają one to, że skład modułów lub innych zdolności reagowania może zależeć od rodzaju klęski lub katastrofy oraz szczególnych potrzeb z nimi związanych.
Na moduły te składają się zasoby jednego państwa członkowskiego lub większej ich liczby i moduły te:
a) są w stanie wykonywać wcześniej ustalone zadania na obszarach reagowania zgodnie z uznanymi międzynarodowymi wytycznymi, a tym samym mogą:
(i) zostać wysłane niezwłocznie po wystosowaniu wniosku o pomoc za pośrednictwem ERCC; oraz
(ii) pracować przez pewien okres w sposób samowystarczalny i samodzielny;
b) są interoperacyjne z innymi modułami;
c) przechodzą szkolenia i ćwiczenia w celu spełnienia wymogu interoperacyjności;
d) podlegają zwierzchnictwu osoby odpowiedzialnej za działania modułów; oraz;
e) są w stanie współpracować, w stosownych przypadkach, z innymi organami Unii lub instytucjami międzynarodowymi, w szczególności z Organizacją Narodów Zjednoczonych.
Państwa członkowskie z wyprzedzeniem wskazują, na zasadzie dobrowolności, ekspertów, którzy mogliby zostać wysłani jako członkowie zespołów ekspertów, jak określono w art. 7 lit. d).
Państwa członkowskie biorą pod uwagę możliwość udostępniania, stosownie do potrzeb, innych zdolności reagowania, które mogłyby zostać zapewnione przez właściwe służby, lub które mogą być przekazane przez organizacje pozarządowe i inne odpowiednie podmioty.
Inne zdolności reagowania mogą obejmować zasoby jednego państwa członkowskiego lub większej ich liczby i, w stosownych przypadkach, są w stanie:
a) wykonywać zadania na obszarach reagowania zgodnie z uznanymi międzynarodowymi wytycznymi, a tym samym mogą:
(i) zostać wysłane niezwłocznie po tym, jak za pośrednictwem ERCC złożony zostanie wniosek o pomoc; oraz
(ii) pracować przez pewien okres w sposób samowystarczalny i samodzielny, stosownie do potrzeb;
b) współpracować, w stosownych przypadkach, z innymi organami Unii lub instytucjami międzynarodowymi, w szczególności z Organizacją Narodów Zjednoczonych..
5.Państwa członkowskie mogą, z zastrzeżeniem odpowiednich gwarancji bezpieczeństwa, dostarczać informacje o właściwych zdolnościach wojskowych – takich jak transport oraz wsparcie logistyczne lub medyczne – które mogłyby w ostateczności zostać wykorzystane w ramach unijnego mechanizmu jako element wsparcia.
Państwa członkowskie dostarczają Komisji właściwych informacji na temat ekspertów, modułów i innych zdolności reagowania, które udostępniają w celu udzielenia pomocy w ramach unijnego oraz aktualizują te informacje w razie potrzeby.
Państwa członkowskie wyznaczają punkty kontaktowe i informują o tym Komisję.
Państwa członkowskie podejmują odpowiednie działania w zakresie zapewniania gotowości, by ułatwić wsparcie państwa przyjmującego.
Państwa członkowskie, wspierane przez Komisję podejmują odpowiednie środki w celu zapewnienia szybkiego transportu oferowanej przez nie pomocy.

Planowanie operacji

Komisja i państwa członkowskie współpracują na rzecz lepszego planowania operacji reagowania w przypadku klęsk i katastrof w ramach unijnego mechanizmu; współpraca ta może obejmować przygotowywanie scenariuszy reagowania w przypadku klęsk i katastrof, mapowanie zasobów i opracowywanie planów rozmieszczenia zdolności reagowania.
Komisja i państwa członkowskie określają i propagują synergie między pomocą w zakresie ochrony ludności a finansową pomocą humanitarną świadczoną przez Unię i państwa członkowskie przy planowaniu operacji reagowania na kryzysy humanitarne poza terytorium Unii.

Europejska zdolność reagowania kryzysowego (EERC).

Ma ona formę dobrowolnej puli wcześniej zgłoszonych zdolności reagowania państw członkowskich i obejmuje moduły, inne zdolności reagowania i ekspertów.
Na podstawie zidentyfikowanych ryzyk Komisja określa rodzaje i liczbę kluczowych zdolności reagowania wymaganych na potrzeby EERC („cele w zakresie zdolności”).
Komisja określa wymogi jakościowe dotyczące zdolności reagowania, które państwa członkowskie udostępniają do EERC Wymogi jakościowe opierają się na uznanych międzynarodowych normach, w zakresie, w jakim takie normy już istnieją. Państwa członkowskie odpowiadają za zapewnienie jakości swoich zdolności reagowania.
Komisja ustanawia procedurę certyfikacji i rejestracji zdolności reagowania udostępnianych przez państwa członkowskie na potrzeby EERC i zarządza tą procedurą.
Państwa członkowskie na zasadzie dobrowolności ustalają i rejestrują zdolności reagowania, które przeznaczają na EERC. Rejestracji wielonarodowych modułów dostarczonych przez przynajmniej dwa państwa członkowskie dokonują wspólnie wszystkie zainteresowane państwa członkowskie.
Zdolności reagowania, które państwa członkowskie udostępniają na potrzeby EERC, pozostają stale dostępne na potrzeby krajowe.
Wchodzące w skład EERC zdolności reagowania państw członkowskich są udostępniane na potrzeby operacji reagowania w ramach unijnego mechanizmu po tym, jak za pośrednictwem ERCC złożony zostanie wniosek o pomoc. Ostateczna decyzja o ich rozmieszczeniu podejmowana jest przez państwa członkowskie, które dokonały rejestracji danych zdolności reagowania. W przypadku, gdy krajowa sytuacja kryzysowa, siła wyższa lub, w wyjątkowych przypadkach, poważne przyczyny uniemożliwiają państwu członkowskiemu udostępnienie tych zdolności reagowania w przypadku określonej klęski lub katastrofy, dane państwo członkowskie informuje o tym Komisję możliwie najszybciej, odwołując się do niniejszego artykułu.
W razie ich rozmieszczenia zdolności reagowania państw członkowskich pozostają pod ich dowództwem i kontrolą i – po konsultacji z Komisją – mogą zostać wycofane, jeżeli krajowa sytuacja kryzysowa, siła wyższa lub, w wyjątkowych przypadkach, poważne przyczyny uniemożliwiają państwu członkowskiemu dalsze utrzymywanie jego zdolności reagowania.
Państwa członkowskie i Komisja zapewniają odpowiednie wyeksponowanie interwencji z wykorzystaniem EERC.

Szkolenia, ćwiczenia, zdobyte doświadczenia oraz upowszechnianie wiedzy

Komisja realizuje w ramach unijnego mechanizmu następujące zadania w zakresie szkoleń, ćwiczeń, zdobytych doświadczeń oraz upowszechniania wiedzy:
a) utworzenie programu szkoleń dla personelu zajmującego się ochroną ludności oraz zarządzaniem sytuacjami kryzysowymi, który to program ma dotyczyć zapobiegania klęskom i katastrofom, zapewniania gotowości oraz reagowania, oraz zarządzenie takim programem. Program ten obejmuje wspólne kursy oraz system wymiany ekspertów, w ramach którego eksperci mogą być delegowani do innych państw członkowskich.
b) utworzenie sieci szkoleniowej, z której będą mogły korzystać zarówno ośrodki szkoleniowe dla personelu zajmującego się ochroną ludności i zarządzaniem sytuacjami kryzysowymi, jak i inne właściwe podmioty i instytucje związane z zapobieganiem klęskom i katastrofom, zapewnianiem gotowości oraz reagowaniem; ponadto zarządzenie taką siecią.
Sieć szkoleniowa ma na celu:
(i) wzmocnienie wszystkich etapów zarządzania klęskami i katastrofami, z uwzględnieniem przystosowania się do zmiany klimatu i jej łagodzenia;
(ii) tworzenie synergii między jej członkami poprzez wymianę doświadczeń i najlepszych praktyk, odpowiednie badania, zdobyte doświadczenia, zajęcia i warsztaty, ćwiczenia i projekty pilotażowe; oraz
(iii) opracowanie wytycznych dotyczących unijnych i międzynarodowych szkoleń w zakresie ochrony ludności, w tym szkoleń dotyczących zapobiegania, zapewniania gotowości oraz reagowania na klęski i katastrofy.
c) opracowanie ram strategicznych określających cele i funkcje ćwiczeń, opracowanie długoterminowego kompleksowego planu określającego priorytety ćwiczeń, a także utworzenie programu ćwiczeń i zarządzanie nim.
d) utworzenie programu wykorzystującego doświadczenia zdobyte w trakcie działań na rzecz ochrony ludności przeprowadzonych w ramach unijnego mechanizmu, w tym aspektów dotyczących całego cyklu zarządzania w przypadku klęsk i katastrof, w celu zapewnienia szerokiej podstawy procesów uczenia się i rozwijania wiedzy; zarządzanie tym programem. Program obejmuje:
(i) monitorowanie, analizowanie i ocenianie wszystkich właściwych działań na rzecz ochrony ludności w ramach unijnego mechanizmu;
(ii) propagowanie wdrażania zdobytych doświadczeń, aby otrzymać oparte na doświadczeniu podstawy rozwoju działań w ramach cyklu zarządzania klęskami i katastrofami; oraz
(iii) opracowanie metod i narzędzi gromadzenia, analizowania, propagowania i wdrażania zdobytych doświadczeń.
Program ten obejmuje również, w stosownych przypadkach, doświadczenia zdobyte w trakcie interwencji przeprowadzonych poza terytorium Unii, jeśli chodzi o wykorzystywanie powiązań i synergii między pomocą udzielaną w ramach unijnego mechanizmu a pomocą humanitarną.
e) opracowywanie wytycznych w zakresie upowszechniania wiedzy i wdrażania poszczególnych zadań, o których mowa w lit. a)-d) na szczeblu państwa członkowskiego; oraz
f) stymulowanie i zachęcanie do wprowadzania i wykorzystywania odpowiednich nowych technologii do celów unijnego mechanizmu.
Wykonując zadania określone w ust. 1, Komisja zwraca szczególną uwagę na potrzeby i interes państw członkowskich, które muszą stawić czoła podobnym ryzykom związanym z klęskami i katastrofami.
Na wniosek państwa członkowskiego, państwa trzeciego lub Organizacji Narodów Zjednoczonych lub jej agencji, Komisja może –wysłać na miejsce zespołu ekspertów – celem udzielenia doradztwa w zakresie środków służących zapewnianiu gotowości.

REAGOWANIE

Zawiadamianie o klęskach i katastrofach na terytorium Unii

W przypadku wystąpienia klęski lub katastrofy na terytorium Unii lub groźby jej wystąpienia, mającej lub mogącej mieć skutki wykraczające poza granice jednego państwa lub dotykającej inne państwa członkowskie, państwo członkowskie, w którym klęska lub katastrofa nastąpiła lub przypuszczalnie nastąpi, niezwłocznie zawiadamia o tym państwa członkowskie, które mogą zostać dotknięte, oraz, jeśli skutki mogą okazać się istotne – Komisję.
W przypadku klęski lub katastrofy w Unii albo groźby jej wystąpienia, gdy ta klęska lub katastrofa przypuszczalnie spowoduje wezwanie o pomoc ze strony przynajmniej jednego państwa członkowskiego, państwo członkowskie, w którym klęska lub katastrofa wystąpiła lub przypuszczalnie wystąpi, niezwłocznie zawiadamia Komisję, że można spodziewać się złożenia za pośrednictwem ERCC wniosku o pomoc, tak, aby Komisja mogła, stosownie do sytuacji, poinformować pozostałe państwa członkowskie i włączyć do działania swoje właściwe służby.

Reagowanie na klęski i katastrofy na terytorium Unii
W razie wystąpienia klęski lub katastrofy na terytorium Unii lub groźby jej wystąpienia dotknięte państwo członkowskie może wystąpić o pomoc za pośrednictwem ERCC. Wniosek o pomoc jest jak najbardziej szczegółowy.

W wyjątkowej sytuacji zwiększonego ryzyka państwo członkowskie może również wystąpić o pomoc w formie tymczasowego wstępnego rozmieszczenia zdolności reagowania.

Każde państwo członkowskie, do którego za pośrednictwem unijnego mechanizmu skierowano wniosek o pomoc, niezwłocznie określa, czy jest w stanie udzielić takiej pomocy, i za pośrednictwem CECIS informuje o swojej decyzji państwo członkowskie występujące o pomoc, określając zakres, zasady oraz, w stosownych przypadkach, koszt pomocy, której może udzielić. ERCC przekazuje państwom członkowskim aktualne informacje.

Państwo członkowskie występujące o pomoc jest odpowiedzialne za kierowanie interwencjami podejmowanymi w celu udzielenia pomocy. Organy państwa członkowskiego występującego o pomoc ustanawiają wytyczne, a w razie potrzeby wytyczają granice zadań powierzonych modułom lub innym rodzajom zdolności reagowania. Za szczegóły dotyczące realizacji tych zadań odpowiada osoba wyznaczona przez państwo członkowskie udzielające pomocy. Państwo członkowskie występujące o pomoc może również zwrócić się o przysłanie zespołu ekspertów, który pomoże mu w dokonaniu oceny, ułatwi koordynację na miejscu między zespołami państw członkowskich lub udzieli doradztwa technicznego.

Państwo członkowskie występujące o pomoc podejmuje właściwe działania w celu ułatwienia wsparcia państwa przyjmującego w zakresie nadchodzącej pomocy.

Propagowanie spójnego reagowania na klęski i katastrofy poza terytorium Unii
W razie wystąpienia klęski lub katastrofy poza terytorium Unii lub groźby jej wystąpienia dotknięte państwo może wystąpić o pomoc za pośrednictwem ERCC. O taką pomoc można również wystąpić za pośrednictwem Organizacji Narodów Zjednoczonych i jej agencji lub innej odpowiedniej organizacji międzynarodowej; organizacje te mogą również same wystąpić o taką pomoc.

Koordynowanie operacji przez Unię jest ściśle zintegrowane z całościową koordynacją prowadzoną przez Biuro Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Koordynacji Pomocy Humanitarnej (OCHA), i odbywa się z poszanowaniem jego wiodącej roli.

Komisja wspiera spójne udzielanie pomocy poprzez następujące działania:
a) utrzymywanie dialogu z punktami kontaktowymi państw członkowskich w celu zapewnienia skuteczności i spójności wkładu Unii w reagowanie w przypadku klęsk i katastrof za pośrednictwem unijnego mechanizmu w ramach całościowych wysiłków na rzecz niesienia pomocy,
b) niezwłoczne formułowanie zaleceń, w miarę możliwości we współpracy z dotkniętym państwem, w oparciu o potrzeby istniejące na miejscu oraz wszelkie właściwe wcześniej opracowane plany, zwracanie się do państw członkowskich o rozmieszczenie określonych zdolności i ułatwianie koordynacji pomocy, o którą wystąpiono
;c) utrzymywanie kontaktu z dotkniętym państwem w zakresie szczegółów technicznych, takich jak dokładne potrzeby, akceptowanie ofert oraz praktyczne uzgodnienia dotyczące przyjmowania i rozprowadzania pomocy na szczeblu lokalnym;
d) wspieranie OCHA lub utrzymywanie z nim kontaktu oraz współpraca z innymi właściwymi podmiotami uczestniczącymi w całościowych wysiłkach na rzecz niesienia pomocy – w celu uzyskania jak największej synergii działań, dążenia do ich komplementarności, zapobiegania ich powielaniu i powstawaniu braków; oraz
e) utrzymywanie kontaktu ze wszystkimi właściwymi podmiotami, zwłaszcza w końcowej fazie interwencji pomocowej podejmowanej w ramach unijnego mechanizmu w celu ułatwienia sprawnego przekazania obowiązków.

Na miejscu zapewnia się, stosownie do okoliczności, utrzymywanie kontaktu z delegaturą Unii, by ta mogła ułatwiać kontakty z rządem dotkniętego państwa.

Każde państwo członkowskie, do którego za pośrednictwem unijnego mechanizmu skierowany został wniosek o pomoc, niezwłocznie ustala, czy jest w stanie udzielić takiej pomocy, i informuje o swojej decyzji ERCC za pośrednictwem CECIS, określając zakres i zasady pomocy, której może udzielić. ERCC przekazuje państwom członkowskim aktualne informacje.
Unijny mechanizm może również być wykorzystywany do zapewniania pomocy konsularnej obywatelom Unii w zakresie ochrony ludności w przypadku klęsk lub katastrof w państwach trzecich, jeżeli wystąpią o to organy konsularne danych państw członkowskich.

Na podstawie wniosku o pomoc Komisja może podjąć niezbędne dodatkowe działania wspierające i uzupełniające w celu zapewnienia spójności w udzielaniu pomocy.

Koordynacja prowadzona za pośrednictwem unijnego mechanizmu nie wpływa ani na kontakty dwustronne państw członkowskich z dotkniętym państwem, ani na współpracę państw członkowskich z Organizacją Narodów Zjednoczonych ani z innymi odpowiednimi organizacjami międzynarodowymi. Takie kontakty dwustronne mogą być także wykorzystywane na użytek koordynacji prowadzonej za pośrednictwem unijnego mechanizmu.

Wsparcie na miejscu
Komisja może wybrać, mianować i wysłać zespół ekspertów złożony z ekspertów udostępnionych przez państwa członkowskie.

Eksperci Komisji i innych służb Unii mogą zostać włączeni do zespołu w celu wsparcia zespołu i ułatwienia utrzymywania kontaktów z ERCC. Eksperci udostępnieni przez OCHA lub inne organizacje międzynarodowe mogą zostać włączeni do zespołu w celu zacieśnienia współpracy i ułatwienia wspólnych ocen.

Wysłane zespoły ekspertów ułatwiają koordynację między zespołami interwencyjnymi państw członkowskich i utrzymują kontakt z właściwymi władzami państwa członkowskiego, które wystąpiło o pomoc. ERCC utrzymuje ścisły kontakt z zespołami ekspertów oraz dostarcza im wytycznych oraz wsparcia logistycznego.

Transport i sprzęt
W przypadku wystąpienia klęski lub katastrofy na terytorium Unii lub poza jej terytorium, Komisja może wspierać państwa członkowskie w uzyskiwaniu dostępu do sprzętu lub zasobów transportowych poprzez:
a) dostarczanie i wymianę informacji dotyczących sprzętu i zasobów transportowych, które mogą być udostępniane przez państwa członkowskie, z myślą o ułatwianiu łączenia tych zasobów w jedną pulę;
b) pomaganie państwom członkowskim w określaniu zasobów transportowych mogących pochodzić z innych źródeł, w tym z rynku komercyjnego, i ułatwianie im dostępu do tych zasobów; lub
c) pomaganie państwom członkowskim w określaniu sprzętu, który może być dostępny z innych źródeł, w tym z rynku komercyjnego.

Komisja może uzupełniać zasoby transportowe dostarczone przez państwa członkowskie dodatkowymi zasobami transportowymi koniecznymi do zapewnienia możliwości szybkiego reagowania w przypadku klęski lub katastrofy.

Ogólne kwalifikowalne działania
W celu podniesienia poziomu zapobiegania, gotowości i skutecznego reagowania na klęski i katastrofy do pomocy finansowej kwalifikują się następujące działania ogólne:
a) badania, ankiety, modelowanie i tworzenie scenariuszy, by w celu ułatwienia wymiany wiedzy, najlepszych praktyk i informacji;
b) szkolenia, ćwiczenia, warsztaty, wymiana personelu i ekspertów, tworzenie sieci, projekty demonstracyjne i transfer technologii;
c) działania związane z monitorowaniem, oceną i ewaluacją;
d) informowanie społeczeństwa, edukacja i zwiększanie świadomości oraz związane z nimi działania upowszechniające – w celu zaangażowania obywateli w działania zapobiegawcze i zminimalizowania skutków klęsk i katastrof w Unii oraz ułatwienia obywatelom Unii skuteczniejszej i trwałej samodzielnej ochrony;
e) utworzenie i prowadzenie, w kontekście unijnego mechanizmu programu wykorzystującego doświadczenia zdobyte w toku interwencji i ćwiczeń, w tym w obszarach istotnych z punktu widzenia zapobiegania i zapewniania gotowości; oraz
f) działania komunikacyjne i środki mające zwiększyć świadomość na temat e prac służących ochronie ludności państw członkowskich i Unii podejmowanych w obszarach zapobiegania, zapewniania gotowości i reagowania na klęski i katastrofy.